Disebabkan pusat data moden memerlukan tenaga tinggi dan menghasilkan haba berlebihan, sebuah syarikat di China kini merancang untuk menenggelamkan pod pelayan (server pod) ke dasar laut berhampiran Shanghai — dengan harapan ia dapat mengurangkan penggunaan tenaga dan menyelesaikan masalah kecekapan pengkomputeran.
Di sebuah jeti berhampiran bandar itu, para pekerja sedang menyiapkan kapsul besar berwarna kuning. Ia satu percubaan terhadap infrastruktur teknologi alternatif yang masih menimbulkan persoalan tentang kesan alam sekitar serta daya maju komersialnya.
Laman web dan aplikasi di seluruh dunia bergantung kepada pusat data fizikal untuk menyimpan maklumat, dan peningkatan mendadak dalam penggunaan kecerdasan buatan (AI) turut melonjakkan permintaan terhadap kemudahan berkuasa tinggi ini.
“Operasi bawah laut mempunyai kelebihan tersendiri,” kata Yang Ye dari syarikat peralatan maritim Highlander, yang membangunkan pod tersebut bersama beberapa syarikat pembinaan milik kerajaan.
Pelayan bawah laut boleh disejukkan menggunakan arus laut semula jadi, sekali gus mengurangkan keperluan sistem penyejukan udara dan air yang sangat memakan tenaga di pusat data darat.
Teknologi ini pernah diuji oleh Microsoft di luar pantai Scotland pada 2018, namun projek China yang dijangka ditenggelamkan pertengahan Oktober ini merupakan antara percubaan komersial pertama seumpamanya di dunia.
Ia akan berkhidmat untuk pelanggan seperti China Telecom dan sebuah syarikat pengkomputeran AI milik kerajaan — sebahagian daripada usaha Beijing mengurangkan jejak karbon sektor digital.
“Pusat data bawah laut boleh menjimatkan kira-kira 90 peratus tenaga penyejukan,” kata Yang, naib presiden Highlander, kepada AFP.
Menurut pakar Shaolei Ren dari University of California, Riverside, projek seperti ini masih tertumpu pada membuktikan “kebolehlaksanaan teknologi” sebelum diterapkan secara besar-besaran.
Microsoft menamatkan projek percubaan selepas menaikkan semula kapsulnya pada 2020 dan mengesahkan ujian tersebut berjaya diselesaikan.
Namun, menurut Ren, banyak lagi cabaran pembinaan serta kebimbangan alam sekitar perlu diatasi sebelum pusat data bawah laut boleh digunakan secara meluas.
Di China, subsidi kerajaan turut membantu — Highlander menerima 40 juta yuan (~RM23 juta) bagi projek serupa di wilayah Hainan pada 2022 yang masih beroperasi.
Cabaran teknikal
“Proses pembinaan sebenar pusat data bawah laut jauh lebih mencabar daripada jangkaan awal,” kata Zhou Jun, jurutera bagi projek Shanghai Highlander.
Pod itu dibina di darat dalam beberapa bahagian sebelum dipasang di laut dan dijangka memperoleh hampir keseluruhan bekalan kuasanya daripada ladang angin luar pesisir berhampiran.
Highlander berkata lebih 95 peratus tenaga yang digunakan datang daripada sumber boleh diperbaharui.
Cabaran utama dalam menempatkan struktur di dasar laut ialah memastikan bahagian dalamnya kekal kering serta tahan terhadap kakisan air masin.
Untuk mengatasi masalah ini, kapsul keluli yang menempatkan pelayan disalut dengan lapisan pelindung mengandungi serpihan kaca.
Bagi penyelenggaraan, satu lif khas akan menghubungkan struktur utama pod dengan bahagian yang kekal di atas permukaan air.
Ren berkata sambungan internet antara pusat data luar pesisir dan daratan utama juga jauh lebih kompleks berbanding pelayan tradisional.
Selain itu, penyelidik dari University of Florida dan University of Electro-Communications di Jepun mendapati pusat data bawah laut mungkin terdedah kepada serangan menggunakan gelombang bunyi yang disalurkan melalui air.
Kesan ekologi yang belum dipastikan
Selain cabaran teknikal, para saintis turut bimbang tentang kesan haba terhadap ekosistem marin.
Menurut Andrew Want, ahli ekologi marin di University of Hull, haba yang dilepaskan boleh menarik sesetengah spesies marin tetapi mungkin menyingkirkan yang lain.
“Masih banyak perkara yang belum diketahui — penyelidikan mengenainya masih belum mencukupi,” katanya.
Highlander menjelaskan kepada AFP bahawa penilaian bebas pada 2020 terhadap projek ujian di Zhuhai, selatan China, menunjukkan suhu air di sekeliling kekal di bawah paras yang boleh diterima.
Namun, Ren memberi amaran bahawa apabila pusat data diperluas skalanya, jumlah haba yang dihasilkan juga akan meningkat.
Beliau menegaskan bahawa “bagi pusat data bawah laut berskala megawatt, isu pencemaran haba perlu dikaji dengan lebih teliti.”
Ren turut menyatakan bahawa kemudahan seperti ini lebih sesuai melengkapi pusat data sedia ada berbanding menggantikannya sepenuhnya.
“Mereka mungkin tidak akan menggantikan pusat data tradisional, tetapi boleh memberi perkhidmatan kepada segmen tertentu,” katanya. – AFP