Di bawah cahaya makmal yang terang, seorang pembantu penyelidik menghulurkan lengan dan perlahan-lahan membalikkan sebuah bekas bertutup jaring ke atas kulitnya, membiarkan sekumpulan pepijat katil (bed bugs) menghisap darahnya — semuanya demi sains.
Lama dibenci sebagai serangga perosak rumah yang menyebabkan kegatalan, serangga penghisap darah ini rupa-rupanya mempunyai potensi lebih gelap dan menarik apabila saintis Malaysia menemui bahawa ia boleh dijadikan ‘rakan penyiasat’ yang tidak disangka dalam membanteras jenayah.
Sekumpulan penyelidik dari Universiti Sains Malaysia (USM) di utara Pulau Pinang mendapati bahawa pepijat katil tropika mampu menyimpan DNA manusia sehingga 45 hari selepas menghisap darah mangsanya.
Ini menjadikan makhluk kecil yang suka bersembunyi di celahan papan kepala katil, jahitan tilam dan sarung bantal itu sebagai bahan bukti ideal untuk mengenal pasti suspek di tempat kejadian jenayah.
Daripada setitik darah, penyiasat polis suatu hari nanti mungkin dapat menyusun profil lengkap seorang pesalah — jika pepijat terbabit ditemui di lokasi jenayah.
Menganalisis serangga itu boleh mendedahkan jantina, warna mata, warna rambut dan warna kulit, kata pakar entomologi Abdul Hafiz Ab Majid kepada AFP.
“Kami panggil pepijat katil sebagai ‘musuh dalam selimut’,” kata Hafiz sambil menambah bahawa “mereka juga boleh menjadi perisik” untuk membantu menyelesaikan jenayah.
Profil DNA
Di sebuah makmal dalam Sekolah Sains Biologi USM, Hafiz dan penyelidik pascakedoktoran Lim Li telah menghabiskan hampir setengah dekad mengkaji pepijat katil tropika.
Serangga penghisap darah ini, nama saintifik Cimex hemipterus, adalah spesies paling biasa ditemui di Malaysia dan kawasan tropika.
Pepijat itu dibiakkan dalam bekas di bawah meja makmal, setiap satu dibalut dengan plastik hitam bagi meniru keadaan yang digemari serangga tersebut.
“Kami letakkan kertas yang dilipat dalam bekas kecil supaya pepijat ada sesuatu untuk dipanjat,” jelas Hafiz.
Dengan suhu makmal kekal sekitar 23–24°C, serangga ini menghisap 1.5 hingga 5.3 mikroliter darah setiap kali makan — “kurang daripada setitik”, katanya.
Penyelidik mendapati bahawa DNA yang diekstrak daripada pepijat yang telah menghisap darah manusia boleh digunakan untuk mendapatkan “profil fenotip asas” — ciri luaran seseorang — serta jantina sehingga 45 hari.
Dengan menggunakan penanda STR (Short Tandem Repeat) dan SNP (Single Nucleotide Polymorphism), urutan DNA tertentu dalam darah itu membolehkan penyelidik menentukan jantina, warna mata, rambut dan warna kulit suspek, walaupun mereka telah lama melarikan diri.
Kajian USM bertajuk “Human profiling from STR and SNP analysis of tropical bed bug, Cimex hemipterus” diterbitkan dalam Scientific Reports terbitan Nature dua tahun lalu.
Ia merupakan penggunaan forensik pertama yang didokumenkan melibatkan pepijat katil tropika.
Alat forensik yang ‘sempurna’
Tidak seperti nyamuk atau lalat, pepijat katil tidak boleh terbang, dan selepas makan, “perut mereka kembang dan mereka tidak boleh bergerak jauh”, kata Hafiz, sambil menjelaskan bahawa ia hanya boleh bergerak dalam lingkungan 20 kaki (enam meter) dari tempat ia makan.
“Itu yang menjadikan mereka unik. Kita boleh katakan mereka sempurna sebagai alat forensik berbanding nyamuk yang… boleh terbang pergi,” katanya.
Pepijat katil amat berguna di tempat kejadian jenayah apabila cecair telah dibersihkan untuk menghapuskan bukti, kerana serangga ini biasanya bersembunyi dengan baik.
Di makmal, penyelidik Lim tidak teragak-agak untuk menunjukkan sesi pemakanan, malah bergurau bahawa beliau adalah “mangsa rela” demi sains.
“Saya biarkan mereka menghisap darah saya apabila saya mahu menguji berapa lama DNA manusia akan terurai,” katanya.
Lim menegaskan bahawa serangga kecil ini adalah “makhluk yang disalah fahami” dan tidak menyebarkan penyakit — walaupun gigitan mereka boleh menyebabkan ruam gatal selama berminggu-minggu.
“Mungkin kita boleh mendidik orang ramai kerana pepijat katil sebenarnya bukan vektor. Jadi walaupun digigit, mereka tidak boleh menjangkiti anda dengan penyakit,” katanya.
Walaupun para penyelidik membayangkan masa depan di mana pepijat katil kecil di tempat kejadian jenayah boleh membantu mengesan pembunuh, Hafiz berkata serangga itu bukanlah penyelesaian ajaib.
Pepijat katil ada had — terutamanya bagi kes lama, katanya.
“Ia hanya memberi penyiasat jarak masa 45 hari untuk menggunakan pepijat sebagai bukti — dan itu pun hanya jika mereka ada di tempat kejadian,” jelasnya.
– AFP.
{suggest}